Familie opstellingen en organisatie opstelllingen
Wat is Systemisch coachen?
Ons leven kent van jongs af aan vele systemen. Wij mensen komen voort uit onze huizen van herkomst: de familiesystemen van onze vader en moeder en de verbinding tussen die systemen. Wij groeien op en ontwikkelen ons in systemen met onze opvoeders, onze schoolklas, een team, een vereniging en weer later werken wij in systemen, zoals in organisaties. Wij leren en ontwikkelen ons binnen die systemische context. Ieder van deze levenssystemen heeft een eigen dynamisch krachtenveld, een zielsstroom die ons op een diep en vaak onbewust niveau beweegt.
Grondlegger Bert Hellinger
De oorsprong van het systemisch werken ligt bij de systemische familietherapie van Bert Hellinger. Voor literatuur zie literatuurlijst.
Systemisch werken heeft tot doel de verborgen belemmeringen zichtbaar te maken. Iedereen heeft een plek in het systeem, er is sprake van een ordening. Het op diep niveau leren kennen van de eigen plek en de positie die anderen daarin innemen, geven ruimte voor acceptatie en zingeving. Bert Hellinger ontdekte dat er drie basisprincipes (velden cq natuurwetten) in systemen werkzaam zijn.
De 3 wetten bij systemisch coachen
- (Ver)binding: iedereen heeft recht op een plek in het systeem . Voel je je je echt verbonden met je familie, partner, organisatie, collega’s etc. óf is het eerder beklemmend?
- (Volg)orde: elke plek staat in een rangorde ten opzichte van elkaar. Welke plek heeft iedereen in een groep en gedraagt iedereen zich ook conform deze (volg)orde?
- Geven en Nemen: geven en nemen dienen evenredig in balans te zijn. Geef je veel aan je omgeving en krijg je dit naar verhouding ook terug uit je omgeving?
Dynamieken
Er ontstaan dynamieken wanneer een of meer wetten in een systeem in de knel komen. Bekende dynamieken zijn:
- Je stellen boven een ander
- Iets dragen (last) voor iemand anders in het systeem
- Iemand volgen die uit het systeem gestoten is
- Ik doe het in jouw plaats
- Zoveel geven dat het ten koste gaat van jezelf
- Iemand beschermen tegen weggaan
- De opgaven van iemand anders vervullen
- Bemiddelen tussen familieleden of collega’s
Gedrag
Bovenstaande 3 wetten en de dynamieken zijn niet zichtbaar. Het gedrag wat hier uit voort komt wel. Enkele voorbeelden:
- Je houdt je altijd op de achtergrond
- Je bent teveel aanwezig en wilt graag de leiding nemen.
- In grote groepen of nieuwe omgeving voel je je niet op je plek
- Je bent veel aan het ‘zorgen’ voor anderen
- Je bemiddelt veel tussen anderen
- Je voelt een constante zwaarheid of leegte
Plek en zoektocht
Door het doen van een opstelling krijgt het begrip ‘plek’ meer inhoud. De ervaring leert dat mensen als vanzelf meer hun plek in kunnen nemen. Het op diep niveau leren kennen van deze plek en de positie die anderen daarin innemen, geeft ruimte voor acceptatie en verandering. Vanuit dit weten zijn mensen beter in staat echt verbinding te maken met zichzelf, met anderen en hun eigen levensdoelen. Het leven is een voortdurend zoektocht naar het vinden van balans in schuld en onschuld en geven en nemen. Met behulp van het systemisch werken voelen mensen dat deze balans voor hen nog meer realistischer wordt.
Waarop geeft systemisch werken antwoorden?
Als je met bepaalde vragen zit over:
- Wat de impact is van je opvoeding op je huidige gedrag
- Neem je je plek overal?
- Terugkerende conflicten
- Voel je je verbonden of zijn situaties verst(r)ikkend voor je?
- Relatieproblemen (partner, kinderen, ouders, vrienden)
- Patronen die zich herhalen en waar je last van hebt
- Je werk zakelijke fricties
- Geen concrete vragen,wel nieuwsgierig welke inzichten dit je geeft.
Wat levert sysemisch coachen je op?
In het algemeen wordt er steeds meer wetenschappelijk onderzoek verricht naar de effecten van opstellingen. Het maken van een eigen opstelling, rondom jouw thema, is een ervaring die diep kan gaan. Dat geldt soms ook voor het meewerken als representant in de opstelling van anderen. Het meebeleven maakt i.h.a. de dynamiek van systemen goed voelbaar. Je verwerft een meer open blik op het eigen familie-, organisatie- of persoonlijkheidssysteem. Het is imponerend te zien hoe een oplossing of oplossingsrichting zich aandient/ontvouwt. Deze oplossingen ontspannen het systeem, waardoor het weer in overeenstemming met de (natuur)wetten kan komen. Hierdoor zal de energie weer kunnen stromen en mensen in hun kracht komen om hun opgaven in de relatie, het gezin, de familie, de organisatie of andere groep te vervullen.Je gaat je eigen systemen van een andere kant bekijken en anders beleven. Dit werkt in de weken erna in positieve zin door op alle niveaus (fysiek, emotioneel en relationeel).
Systemisch werk is ruimer op te vatten dan puur opstellingenwerk. Dat wil zeggen dat ik bij in-company werk, coaching en opleiding veel meer als vroeger let op wat er op de achtergrond, in de geschiedenis nog méér meespeelt. Dit ook vanuit het besef van verbondenheid met een groter geheel.
Werkwijze; Hoe gaat nou zo’n opstelling?
Je persoonlijke, meestal dringende vraag wordt in een kort interview helder gemaakt. Het doel van een opstelling is een antwoord te vinden op jouw vraag. In een opstelling worden vanuit het publiek representanten van de leden van het systeem van herkomst (soms meerdere generaties terug) door de cliënt in de ruimte neergezet. Eén van de bijzondere (en niet te verklaren) kenmerken van een opstelling is dat de representanten gevoelens en gedachten hebben die vaak nauw overeenkomen met degene die zij in de opstelling representeren.
In organisatieopstellingen kunnen ook representanten van bijvoorbeeld de raad van bestuur, de directie, het managementteam, de collega’s, de klanten en zelfs ook meer abstracte zaken als het product of het doel worden neergezet. Tijdens het neerzetten van de opstellingen in de ruimte worden verstoorde verhoudingen zichtbaar en ontstaat er een zichtbaar patroon waarin de spanningsvelden tussen de leden zich openbaren. Door de deelnemers letterlijk een andere plek in de ruimte in te laten nemen verandert de dynamiek en kunnen de mensen in het systeem gezonder functioneren. Het is fascinerend om te ervaren dat zij op de hen toegewezen plek soms letterlijk dezelfde woorden spreken en dezelfde houding aannemen als de werkelijke leden van jouw systeem. Deze bewegingen en dit beeld is voor de cliënt vaak al genoeg om het proces van heling zijn werk te laten doen om uiteindelijk los te komen van de emotionele verstrikkingen.
Via de representanten worden in de opstelling aldus patronen zichtbaar. Zij onthullen de onderliggende dynamiek van het systeem. Via o.a. stagnatie, spanning, aarzeling, belemmering of leegte worden verstrikkingen voelbaar.
Je bent als deelnemer aan de workshop nergens toe verplicht:
- Je kunt gewoon eens toekijken en alles eens op je in laten werken.
- Je kunt er voor open staan mee te doen als representant, als de vraag inbrenger je daarvoor vraagt.
Organisaties: individuele coaching en/of workshop
- Systemische consultancy: een gesprek met bestuurder, CEO, manager met als doel op een diepe wijze de context van bepaalde organisatieproblematiek in beeld te krijgen.
- In company workshop voor directie, bestuur, management of teams/afdelingen (steeds vaker..)